Film „Duma i zdrada” to opowieść o wyborach dokonywanych przez człowieka w obliczu ważnych wydarzeń historycznych. Jej treścią są wydarzenia drugiej wojny światowej wciąż mało znane, gdyż zarówno wstydliwa góralska kolaboracja, którą w źródłach znaleźć można po hasłem Goralenvolk, jak i działania Konfederacji Tatrzańskiej i oddziałów Szaroty stanowią wciąż poważne wyzwanie dla historyków, wydawców i filmowców. Twórcom udało się dotrzeć do unikatowych świadectw i osób, których rodziny dotknęła, często boleśnie, historia.

Walory artystyczne filmu i jego emocjonalny przekaz wzmacniają fabularyzowane inscenizacje z udziałem grup rekonstrukcyjnych oraz ekspresyjne zdjęcia. To nie tylko pasjonująca lekcja historii, to także niezwykły, uniwersalny obraz pokazujący cienką granicę dzielącą dumę od zdrady. Autorzy postanowili ukazać zjawisko Goralenvolku w kontekście rodzin, również potomków osób uwikłanych w kolaborację z Niemcami. Mówią także o ruchu oporu na Podhalu, w tym działalności Konfederacji Tatrzańskiej.

-Ten temat nie jest popularny na Podhalu, bo górale się wstydzą. Tymczasem Podhalanie wyszli z Goralnvolku obronną ręką - przecież stworzyli Konfederację Tatrzańską i inne ruchy, które tę wewnętrzną kolaborację zwalczały. W filmie zestawiamy te dwie rzeczywistości - mówi reżyser Mirosław Krzyszkowski. - Przede wszystkim jednak ukazujemy Goralenvolk przez pryzmat rodzin uwikłanych w to zjawisko, często rozłamanych, do dziś żyjących historią. Dziadek Wojciecha Szatkowskiego, historyka, pracownika Muzeum Tatrzańskiego był zdrajcą, ale babcia nie - małżeństwo było podzielone. Podobnie stało się w rodzinie Krzeptowskich.

Film jest wspólnym dziełem Mirosława Krzyszkowskiego, Dariusza Walusiaka i Bogdana Wasztyla. Twórcy ci mają w swoim dorobku realizacje o tematyce religijnej, historycznej i społecznej. Taka szeroka panorama ich zainteresowań sprawia, że uniwersalistyczny przekaz dzieła może nabrać szczególnego, artystycznego charakteru.

Zdjęcia do filmu realizowane były w Zakopanem, Nowym Targu, Chochołowie i na Hali Wachowej. W scenach fabularyzowanych uczestniczyło kilkadziesiąt osób, głównie członków grup rekonstrukcji historycznych Stowarzyszenia Rekonstrukcyjno-Historycznego "BŁYSKAWICA" oraz "17.INFANTERIE DIVISION". – Sporej pomocy udzieliło nam Muzeum Tatrzańskie, którego pracownik, Wojciech Szatkowski, jest konsultantem historycznym filmu. Dzięki współpracy z Narodowym Archiwum Cyfrowym dotarliśmy do niezwykłych archiwaliów, które nigdy wcześniej nie były publikowane; wykorzystujemy m.in. fragmenty audycji radiowej, w której Wacław Krzeptowski tłumaczył, że górale mają germańskie korzenie – dodaje Bogdan Wasztyl, producent filmu.

Prapremierowym pokazom towarzyszyć będzie konferencja "Pod Giewontem - w okowach dwóch totalitaryzmów 1939 - 1956", w programie której znajdzie się kilka wykładów. Dr. Maciej Korkuć z IPN opowie o Goralenvolku i Konfederacji Tatrzańskiej, jako dwóch postawach Podhalan w czasie II wojny światowej. "Działalność niepodległościowa młodzieży podhalańskiej po zakończeniu II wojny światowej" - to temat wykładu doc. Grzegorza Baziury z Uniwersytetu Jagiellońskiego. Mgr. Zbigniew Klima z Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej im. Rotmistrza Witolda Pileckiego wygłosi wykład zatytułowany "Historia mówiona - jak budować społeczeństwo obywatelskie na przykładzie projektu "Pod Giewontem - w okowach dwóch totalitaryzmów 1939 - 1956". Z kolei tematem budowania pamięci o małych ojczyznach zajmie się mgr Teresa Szakiel (Małopolskie Centrum Doskonalenia Nauczycieli).

Tytuł: DUMA I ZDRADA
Czas trwania: 43 minuty
Scenariusz: Mirosław Krzyszkowski, Dariusz Walusiak, Bogdan Wasztyl
Reżyseria: Mirosław Krzyszkowski, Dariusz Walusiak
Produkcja: Bogdan Wasztyl
Zdjęcia: Mirosław Krzyszkowski, Dariusz Walusiak, Zbigniew Klima
Montaż: Mirosław Krzyszkowski, Dariusz Walusiak
Opracowanie muzyczne: Mirosław Krzyszkowski
Dźwięk: Michał Mastykarz
Konsultacja historyczna: Wojciech Szatkowski, Barbara Wasztyl
Dokumentacja: Barbara Wasztyl, Zbigniew Klima
Kierownik produkcji: Anna Gil, Paulina Wądrzyk
Organizacja planu: Paulina Wądrzyk
Lektor: Jakub Kosiniak
Fotosy: Paulina Wądrzyk
Tłumaczenie na angielski: Anna Niedziela

Premiera telewizyjna:

  • TVP Kraków – styczeń 2012
  • TVP Historia – styczeń 2012

Prapremierowe pokazy publiczne:

  • 12.12.2011 – Nowy Targ, sala obrad Urzędu Miasta, godz. 11:00
  • 13.12.2011 – Zakopane, kino Sokół, godz. 11:00
  • styczeń 2012 – Zakopane, Dworzec Tatrzański (pokaz organizowany wspólnie z Muzeum Tatrzańskim)

W filmie wykorzystano materiały archiwalne ze zbiorów:

  • Narodowego Archiwum Cyfrowego w Warszawie
  • Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej Oddział w Krakowie
  • Muzeum Fotografii w Krakowie
  • Muzeum Tatrzańskiego w Zakopanem
  • Zofii Forteckiej
  • Henryka Josta

Realizatorzy dziękują za wszechstronną pomoc w realizacji filmu:

  • dr. Nikodemowi Bończy Tomaszewskiemu, dyrektorowi Narodowego Archiwum Cyfrowego
  • Teresie Jabłońskiej, dyrektor Muzeum Tatrzańskiego
  • Wojciechowi Szatkowskiemu (Muzeum Tatrzańskie)
  • dr. Maciejowi Korkuciowi (IPN Kraków)
  • Stowarzyszeniu Rekonstrukcyjno-Historycznemu "BŁYSKAWICA"
  • Krzysztofowi Musielakowi i Grupie Rekonstrukcji Historycznych "17. INFRATERIE DIVISION"

 

Stowarzyszenie Auschwitz Memento 2011

Fundusz Inicjatyw Obywatelskich
Wszelkie prawa zastrzeżone.
Wtórna publikacja lub rozpowszechnianie treści publikowanych przez Stowarzyszenie
bez uprzedniej pisemnej zgody Zarządu Stowarzyszenia zabronione.
Auschwitz Memento
Narodowe Archiwum Cyfrowe Muzeum Tatrzańskie Miasto Nowy Targ Miasto Zakopane Powiat Tatrzański Powiat Nowotarski